Θωμάς εκ Κέμπης

Αναζήτησα την γαλήνη παντού και πουθενά δεν τη βρήκα, παρά σε μια γωνιά μ'ένα βιβλίο. (Θωμάς ο εκ Κέμπης, 1471)

Παρασκευή 3 Φεβρουαρίου 2012

''Ο φύλακας στη σίκαλη'', J.D. Sallinger



Το 1951 ο Αμερικανός συγγραφέας Τζ. Ντ. Σάλιντζερ γράφει ένα μυθιστόρημα το οποίο έμελε να σημαδέψει γενιές Αμερικανών αρχικά, ενώ εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο στη συνέχεια. ‘Ο φύλακας στη σίκαλη’ έχει μεταφραστεί σε πάρα πολλές γλώσσες, πρόκειται για ένα από τα πιο πολυμεταφρασμένα (έχει μεταφραστεί σε σχεδόν όλες τις γλώσσες)και συγχρόνως τα πιο πολυδιαβασμενα βιβλία του αιώνα μας. 250.000 αντίτυπά οι ετήσιες πωλήσεις του ενώ οι συνολικές αγγίζουν τα 65 εκατομμύρια. Έχει καταταχθεί επίσης στη λίστα με τα 100 καλύτερα μυθιστορήματα της αγγλικής γλώσσας του προηγούμενου αιώνα, ενώ δεν λείπει από καμία λίστα των 100 καλύτερων βιβλίων παγκοσμίως. Στην Αμερική λογοκρίθηκε το 1961 και επανήλθε πολύ αργότερα όπου άρχισε να διδάσκεται στα Αμερικανικά σχολεία. 

Το βιβλίο συνοδεύεται και από έναν ‘μύθο’ σχετικά με την επίδραση που μπορεί να έχει σε διαταραγμένα άτομα. Αν και δεν είναι ξεκάθαρο το γιατί, έχει συνδεθεί με κάποιους εγκληματίες. Ο Mark David Chapman, δολοφόνος του John Lennon, ο John Hinckley που επιχείρησε να δολοφονήσει τον Ronald Reagan, ο Robert John Bardo που πυροβόλησε τη Rebecca Schaeffer είναι μόνο μερικοί από αυτούς που όταν συνελήφλησαν βρέθηκε επάνω τους αντίτυπο του ‘Φύλακα στη Σίκαλη’. 

Το 1978 οι εκδόσεις Επίκουρος αναθέτουν στην ποιήτρια Τζένη Μαστοράκη να μεταφράσει το βιβλίο στην Ελληνική γλώσσα. Η αρχική προτροπή της μεταφράστριας προς τον συγγραφέα ώστε να αλλαχθεί ο τίτλος, καθώς η σίκαλη τότε ( αλλά και σήμερα) δεν ήταν στην συνείδηση του Ελληνικού κοινού ως χωράφι, όπως το εννοεί ο τίτλος – περισσότερο γνώριζαν τις φρυγανιές σικάλεως- δεν γίνεται δεκτή. Στην λέξη catcher (παίχτης του baseball πιάνει την μπάλα κάτι σαν τον δικό μας τερματοφύλακα) ο Σάλιντζερ συμβιβάζεται με την λέξη φύλακας και έτσι ο τίτλος μένει παράξενος μόνο κατά το ήμισυ. Στο κυρίως βιβλίο η Τζένη Μαστοράκη κάνει μια υποδειγματική μετάφραση και δίνει με άνεση τον παλμό και το κλίμα του βιβλιου.

Η εμμονή του Σάλιντζερ ώστε να μην αλλοιωθεί το έργο του από τις μεταφράσεις και να μην χάσει το νόημα του, φαίνεται εκτός από το παραπάνω περιστατικό και στο ότι δεν επέτρεπε τις επανεκδόσεις παρά μόνο τις ανατυπώσεις ίδιες με το αρχικό έργο. Έτσι και στην Ελλάδα κυκλοφορεί ακόμη μόνο η αρχική έκδοση από τις εκδόσεις Επίκουρος. Τέλος ο Σάλινζτερ δεν έδωσε ποτέ άδεια να διασκευαστεί το βιβλίο σε κινηματογραφικό ή θεατρικό έργο παρά τις αμέτρητες προτάσεις. Η προτροπή του ‘ Ο Χόλντεν (κεντρικός ήρωας του βιβλίου) είναι εκεί, ξαναδιαβάστε το βιβλίο’ είναι καταλυτική.

Τα παραπάνω έρχονται σε πλήρη συμφωνία και με τον βίο του συγγραφέα ο οποίος έφυγε από την ζωή το 2010 σε ηλικία 91 ετών, μέσα στο περιφραγμένο με πανύψηλες μάντρες σπίτι του από το οποίο έβγαινε σπάνια.

Το βιβλίο από τις πρώτες γραμμές μας προϊδεάζει ότι δεν πρόκειται για κάτι συνηθησμένο:
Αν θέλετε λοιπόν στ αλήθεια να τ ακούσετε, τότε πρώτο και κύριο μπορεί να περιμένετε πώς θα σας πώ που γεννήθηκα, και τι φρίκη που ήτανε τα παιδικά μου χρόνια, και τι φτιάχνανε οι δικοί μου και τα ρέστα πριν με κάνουνε, κι ένα σωρό αηδίες και ξεράσματα καταπώς στο Δαβίδ Κόπερφιλντ, όμως δεν έχω όρεξη να πιάνω τέτοιες ιστορίες.

Η υπόθεση απλή: Ο Χόλντεν Κόλφιλντ είναι ένας έφηβος που όπως όλοι προσπαθεί να βάλει σε μία τάξη τις σκέψεις του και να ξεκινήσει την ζωή του. Θα περιπλανηθούμε μαζί του στην πόλη της Νέας Υόρκης για λίγες μέρες όταν τον διώχνουν από το σχολείο του και μέχρι να επιστρέψει στο σπίτι του. Ο Χόλντεν θα νιώσει όλα τα συναισθήματα και θα αρχίσει να βιώνει όλες τις εμπειρίες της ζωής. Θα κλάψει, θα γελάσει, θα ερωτευτεί, θα κάνει έρωτα, θα τσακωθεί, θα χτυπηθεί, θα αγαπήσει, θα μισήσει. Η σχέση του με την οικογένεια του και ειδικά με την μικρή του αδερφή θα είναι καταλυτική στον εσωτερικό του μονόλογο που θα τον οδηγήσει σε ένα απροσδόκητο τέλος.

Η γραφή του Σάλιντζερ είναι απλή, σαφής και κατανοητή. Διαβάζεται πολύ γρήγορα, ακόμη και σε μία νύχτα, σαν να σας διηγείται μια ιστορία ένας καλός σας φίλος. Όμως αυτό το αφαιρετικό συγγραφικό στυλ του Σάλιντζερ, το οποίο παράλληλα έχει μια λογοτεχνική αρτιότητα χωρίς να υποχωρεί στην ποιότητα του λόγου, είναι αυτό που προσπαθούν να μιμηθούν εκατομμύρια συγγραφείς ανά τον κόσμο.

Από την άλλη σε αυτό το αφαιρετικό ύφος υπάρχει και η έλλειψη συμβολισμών η οποία είναι πιθανόν να αφήσει την γεύση του μισού σε κάποιους που ίσως απορήσουν: ‘αυτό είναι όλο;’ Όπως και να ‘χει θα περάσετε κάποιες ευχάριστες ώρες και αν κάποια στιγμή νιώσετε ότι θέλετε να βρείτε το νόημα, τότε ξέρετε:
‘Ο Χόλντεν είναι εκεί, ξαναδιαβάστε το βιβλίο’

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου