Elias Canetti, ''Η άλλη δίκη, Τα γράμματα του Κάφκα στη Φελίτσε ''

O βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας (αν και ποσοτικά το έργο του είναι εξαιρετικά μικρό) Elias Canetti, το 1968 αποφασίζει να καταπιαστεί με μία μελέτη γύρω από την επιστολογραφία του Τσέχου συγγραφέα Φραντς Κάφκα με την Φελίτσε Μπάουερ, την οποία γνώρισε τυχαία και αρραβωνιάστηκε μαζί της δύο φορές χωρίς να φτάσουν ποτέ στον γάμο, αφού και ο δεύτερος αρραβώνας τους διαλύθηκε. Ο Canetti έγραψε ένα δοκίμιο 140 σελίδων, στις οποίες προσπαθεί και επιτυγχάνει εντυπωσιακά να συνδέσει το έργο του Κάφκα με την συγκεκριμένη περίοδο της ζωής του, ενώ αποδεικνύει την επιρροή της σχέσης του με την Φελίτσε στα γραπτά του, με αποκορύφωμα την σχέση του κορυφαίου έργου του «Η δίκη» με μια «άλλη δίκη» αυτή των συγγενών της Φελίτσε και στην οποία βρέθηκε κατηγορούμενος ο Κάφκα πριν την διάλυση του πρώτου αρραβώνα τους.

Από την ημέρα της γνωριμίας τους και για πέντε περίπου χρόνια (1912 – 1917) ο Κάφκα αλληλογραφεί σχεδόν καθημερινά (πολλές φορές και περισσότερο) με την Φελίτσε Μπάουερ. Η Φελίτσε πέθανε το 1960. Πέντε χρόνια πριν το θάνατο της πούλησε σε έναν έκδοτη τις περίπου 700 επιστολές και πολλές κάρτες που είχαν διασωθεί, αναφερόμαστε μόνο στις επιστολές που έστελνε ο Κάφκα, αυτές τις Φελίτσε που ήταν στην δική του κατοχή δεν διεσώθησαν. Οι επιστολές, βαθιά προσωπικές, εκδόθηκαν σε έναν τόμο 400 σελίδων, και πάνω σε αυτόν στηρίζεται η μελέτη του Canetti, η οποία αρχίζει τεκμηριώνοντας μια θέση σύμφωνα με την οποία δεν υπάρχει ηθικό δίλημμα για την έκδοση αυτών των επιστολών.

Ο Φραντς Κάφκα έγραψε το μεγαλύτερο μέρος του έργου του σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους. Λόγω του ότι ήταν πολυγραφότατος υποθέτει κανείς ότι έγραφε συνεχώς, όμως αυτό δεν ισχύει. Υπήρχαν μεγάλοι περίοδοι της ζωής του που δεν έγραφε τίποτα και αν συνυπολογίσουμε ότι πέθανε 41 ετών, τότε καταλαβαίνουμε ότι έγραψε για λίγα μόνο χρόνια. Η πιο παραγωγική περίοδος ήταν η πενταετία κατά την οποία αλληλογραφούσε με την Φελίτσε Μπάουερ. Την περίοδο εκείνη γράφει συνεχώς κάθε νύχτα, επιστολές, έργα μεταξύ των οποίων την Μεταμόρφωση, την Δίκή, το μεγαλύτερο μέρος της Αμερικής, τους Στοχασμούς κ.α. Έτσι αποδεικνύεται ότι πρόκειται για την πιο παραγωγική του περίοδο. Αυτό είναι και το πρώτο σημείο που εξετάζει ο Canetti. 

Συνεχίζει καθ’ όλη την διάρκεια του βιβλίου με την επιρροή της Φελιτσε στην ζωή του Κάφκα, στον χαρακτήρα του, τις ρίζες των φόβων του και πως αυτοί μεταλλάσσονται με την πάροδο των ετών και αρχίζει μια αντιπαραβολή αποσπασμάτων του έργου του με αποσπάσματα από τις επιστολές του. Έτσι καταλήγει στην περίφημη «άλλη δίκη».  Λίγο πριν την διάλυση του πρώτου αρραβώνα, οι γονείς  οι συγγενείς και οι στενοί φίλοι της Φελίτσε καλούν τον Κάφκα στο Βερολίνο στο ξενοδοχείο «Ασκανική Αυλή».  Εκεί στήνουν ένα ιδιότυπο δικαστήριο, στο οποίο κατηγορούν ευθέως τον Κάφκα για διάφορα θέματα με σημαντικότερο  την προβληματική σχέση με την Φελίτσε, η οποία δεν βλέπουν να οδηγεί σε γάμο. Ο Κάφκα σε όλη την διάρκεια της «δίκης» σιωπά. Η σιωπή του όμως αυτή, μετουσιώνεται σε έργο αφού αμέσως μετά ξεκινάει να γράφει το μυθιστόρημα  «Η Δίκη» και ο Canetti μας κάνει μια σύγκριση των δύο δικών από την αρχή ως το τελευταίο κεφάλαιο του μυθιστορήματος.

Παράλληλα σε όλο το δοκίμιο γίνεται αντιπαραβολή αποσπασμάτων από γραπτά του Κάφκα με στιγμές από την ζωή του και αποδεικνύεται πως  ότι έγραψε ο μεγάλος Τσέχος – Γερμανόφωνος συγγραφέας ήταν βαθιά βιωματικό.

Βιβλίο σύντομο, εύκολο, με απλή γραφή (για επίπεδο δοκιμίου), αφορά κυρίως θαυμαστές και μελετητές του έργου του Κάφκα. Οι επιστολές δεν είναι απαραίτητο να έχουν διαβαστεί σε αντίθεση με τα βασικά του έργα (Δίκη, Μεταμόρφωση, Αμερική, Πύργος κ.λπ.) για τα οποία ο αναγνώστης θα πρέπει να έχει μια σαφή εικόνα, τουλάχιστον των δύο πρώτων