«Ιούδας», Άμος Οζ

Εκδόσεις Καστανιώτη 2010, σελ 368

μετάφραση: ΚΟΕΝ ΜΑΓΚΥ

«Η αληθινή τραγωδία της ανθρωπότητας, έλεγε ο Σαλτιέλ, δεν είναι ότι οι καταδιωγμένοι και οι καταδυναστευμένοι λαχταρούν να απελευθερωθούν και να σηκώσουν το κεφάλι ψηλά. Όχι. Το χειρότερο είναι ότι οι καταδυναστευμένοι ονειρεύονται κρυφά να καταδυναστεύσουν τους δυνάστες τους. Οι καταδιωγμένοι ποθούν να γίνουν διώκτες. Οι σκλάβοι ονειρεύονται να γίνουν αφέντες. Όπως στο Βιβλίο της Εσθήρ».

Αν λάβει κανείς υπόψη ότι το όνομα του Ιούδα χρησιμοποιείται σχεδόν πάντα μόνο όταν αυτό είναι άκρως απαραίτητο, τότε ο τίτλος και μόνο του κορυφαίου αυτού έργου του Ισραηλινού πεζογράφου και διανοουμένου Άμος Οζ, μας δείχνει τόσο την βαρύτητα του πολύπλοκου αυτού μυθιστορήματος όσο και  τον σεβασμό με τον οποίο πρέπει να το διαβάσουμε. Φυσικά η πολυπλοκότητα, δεν έγκειται στον τρόπο γραφής ο οποίος είναι απλός και κατανοητός ενώ συγχρόνως άρτιος και μεστός, αλλά στο πολυεπίπεδο των νοημάτων του βιβλίου.

Η υπόθεση είναι μια όμορφη και μυστηριώδης ιστορία. Ιερουσαλήμ 1959. Ο Σμούελ, ένας νεαρός φοιτητής, κατά την διάρκεια της διπλωματικής του εργασίας με τίτλο «Οι εβραϊκές απόψεις για τον Ιησού», αναγκάζεται να διακόψει τις σπουδές του για βιοποριστικούς λόγους. Έτσι προσλαμβάνεται σε ένα σπίτι, από μια μυστηριώδη και ερωτική γυναίκα ώστε να κρατάει συντρόφια σε έναν εβδομηντάχρονο άντρα και να ανταλλάσσει μαζί του απόψεις για τα μείζονα θρησκευτικά, πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα και ζητήματα. Όμως ο Σμούελ αναστατώνεται ερωτικά από την παρουσία της γυναίκας αυτής, που συνδέεται με σιωνιστικό κίνημα, ενώ την ίδια στιγμή βρίσκεται μπλεγμένος να ερευνά για τον ρόλο του άντρα και την σχέση του με την γυναικά. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι θα βρεθεί αντιμέτωπος με τον ίδιο του τον εαυτό.

Η ιστορία είναι έξυπνα δεμένη και κρατάει το ενδιαφέρον του αναγνώστη αμείωτο. Είναι όμως προφανές ότι ο Οζ δεν θα έμενε εκεί, αφού η ιστορία αυτή είναι μόνο η αφορμή για να βάλει τον αναγνώστη στην διαδικασία να κατανοήσει την ιστορία αυτού του λαού, τον ψυχισμό μιας διχοτομημένης πόλης και ιδιαίτερα το πώς συνυπάρχουν ιουδαϊσμός και χριστιανισμός τόσο στην Ιερουσαλήμ, όσο και στο νου των ανθρώπων που ζουν εκεί.

Χωρίς φανατισμό και δόγματα αλλά με ώριμη και ψύχραιμη ματιά ο Οζ δημιουργεί ένα έργο αναφοράς που αποτυπώνει τα θέματα μέσα από την  αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του Ιούδα.