Η αλογόμυγα, Νίκος Παπαδόπουλος

Εκδόσεις Δίαυλος
Σελ. 128

Αναζητώντας για ευκαιρίες στο παζάρι βιβλίου των εκδοτών της πλατείας Κοτζιά, αρκετά γνωστό στους βιβλιόφιλους,  και έχοντας ήδη υπό μάλης τους νέγρους του Ζαν Ζενε και τον Κότλερ για το Marketing, βλέπω από μακριά ένα γνώριμο εξώφυλλο, την αλογόμυγα του Νίκου Παπαδόπουλου. Διαδικτυακοί γνώριμοι από καιρό, έχοντας συμμετάσχει από κοινού σε λέσχες βιβλίου και βιβλιοφιλικά group αγόρασα το βιβλίο του χωρίς δεύτερη σκέψη.

"Η αλογόμυγα" είναι μια όμορφα επιμελημένη έκδοση από τον Δίαυλο με 128 σελίδες μικρού μεγέθους όπου διαβάζεται απνευστί.

Στην Ελλάδα του (όχι και τόσο μακρινού) μέλλοντος μια νέα πολιτική και κοινωνική κατάσταση έχει διαμορφωθεί. Η δομή της κοινωνίας  έχει αλλάξει,  οι ταξικές διακρίσεις το ίδιο, η μόνιμη πια κυβέρνηση αφού οι εκλογές έχουν καταργηθεί έχει βρει νέους τρόπους να ελέγχει το φρόνημα των πολιτών αλλά όχι την αυξανόμενη εγκληματικότητα. Μέσα σε αυτό το κράμα Καφκικού και Οργουελικού τοπίου, τρεις νέοι θα βρουν την δύναμη να προσπαθήσουν να ανατρέψουν το σκηνικό και να αποδείξουν ότι το καθεστώς μπορεί να είναι προετοιμασμένο για όλα όχι όμως και για μια απόπειρά ανατροπής. Ή μήπως είναι;

Ο Νίκος Παπαδόπουλος γράφει ένα προφητικό κατά την γνώμη μας μυθιστόρημα, με ρυθμό, χιούμορ, απλή αλλά διεισδυτική γλώσσα βάζοντας τον αναγνώστη μέσα στο κλίμα. Το βιβλίο είναι πολυεπίπεδο, τουλάχιστον έτσι το αντιληφθήκαμε εμείς αφού πίσω από την γρήγορη πλοκή, υποβόσκει η κοινωνική και πολιτική κριτική που βάζει τις βάσεις ώστε να αποκρυσταλλώσει την εικόνα της μελλοντικής Ελλάδας και ίσως όχι μόνο.

Ακολουθεί συνέντευξη που ευγενικά μας παραχώρησε ο συγγραφέας.

Νίκο, σου μιλάω στον ενικό καθώς γνωριζόμαστε διαδικτυακά μεν αλλά αρκετό καιρό δε, ελπίζω να μην έχεις πρόβλημα.

Κάθε άλλο, Απόστολε, και εγώ έτσι νοιώθω πιο άνετα.

Μια που ανέφερα το διαδίκτυο ποια η γνώμη σου για την μορφή που έχει πάρει; Αναφέρομαι κυρίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις σχέσεις που εκεί δημιουργούνται. Τελικά βελτιώνουν την ζωή μας; Και σε σχέση με τα βιβλία; Είναι ένα καλό μέσο προώθησης ή τα ανταγωνίζεται;

Θα απαντήσω με μια κοινοτοπία. Όπως με ένα πιρούνι μπορείς να φας ένα ντολμαδάκι αλλά μπορείς να βγάλεις και το μάτι σου, έτσι και εδώ είναι ζήτημα σωστής χρήσης του μέσου.  Στην αρχή δυσκολεύτηκα να το διαχειριστώ και απογοητεύτηκα από την αγριότητα που έδινε η ανωνυμία. Όμως με την σωστή και με μέτρο χρήση  πιστεύω ότι μπορεί να προσφέρει, ειδικά σε άτομα που δεν είναι πολύ κοινωνικά. Μπορεί να χτίσει φιλίες η και σχέσεις μεταξύ ατόμων που χωρίς αυτό δεν θα είχαν έρθει σε επαφή.

Σε σχέση τώρα με το βιβλίο που ρωτάς. Εκεί υπάρχει ένα θεματάκι. Οι διαδικτυακές παρέες αλλά και τα media γενικότερα, δημιουργούν  ψευδή εικόνα αξιολόγησης, ανάλογα με τις δικές τους προτιμήσεις και συμπάθειες, επηρεάζοντας έτσι τις βαθμολογίες, τις κριτικές και τη δημοσιότητα αμφίβολης αξίας βιβλίων. Ασφαλώς όμως η ύπαρξη blog, όπως το δικό σου για παράδειγμα, προσφέρουν ανεξάρτητη πληροφόρηση και ευτυχώς, όπως διαπίστωσα,  τα εμπιστεύεται το σύνολο σχεδόν των βιβλιόφιλων.  

Μέσα σε δύο απογεύματα διάβασα το βιβλίο σου « Η αλογόμυγα». 128 σελίδες μικρού μεγέθους, θα μπορούσα να το είχα διαβάσει και σε πολύ λιγότερο χρόνο. Είναι η πρώτη φορά που ένα τόσο μικρό βιβλιαράκι με εντυπωσίασε πολύ. Ωραία γραφή, ροή και εξέλιξη συμμετρική, εκλεπτυσμένο χιούμορ στην σωστή δόση και πίσω από την επιφανειακή αλλά ενδιαφέρουσα πλοκή δύο επίπεδα. Το πολιτικό – κοινωνικό και το προφητικό. Ειδικά το τελευταίο εύστοχο και με σοβαρότητα νομίζω πως δεν θα πέσει σε τίποτα έξω και αν δεν προλάβουμε να τα δούμε το 2018 σίγουρα δεν είμαστε πολύ μακριά. Τελικά «Η αλογόμυγα» είναι ένα μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας ή ένα μετά από προσεγμένη ανάλυση βιβλίο για την μελλοντική πραγματικότητα;

Η Αλογόμυγα γράφτηκε μέσα σε ένα μήνα τον Αύγουστο του 2008, με μια μόνο προσθήκη το Δεκέμβρη, με αναφορά στη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου. Θυμίζω ότι τίποτε τότε δεν προϊδέαζε για τα επερχόμενα. Το διήγημα μου βγήκε αυθόρμητα σαν αντίδραση στο κακό που έβλεπα, με δρασκελιές να πλησιάζει. Είναι πολιτικοκοινωνικό διήγημα. Απλώς το όχημα είναι επιστημονική φαντασία .  Εγώ το έγραψα για αυτό που λέει ο τίτλος, να ξεκουνήσω κάποιους, με αναφορά στην σωκρατική αλογόμυγα . Σε δεύτερο επίπεδο διάλεξα  να κλείσω συνωμοτικά το μάτι σε κάποιους άλλους, που είναι πιο κοντά στις αντιλήψεις μου και θα χαμογελάσουν ίσως με την ειρωνική αποδόμηση θεσμών και καταστάσεων .  Στόχος μου ήταν να προβληματίσω και στο μέτρο του δυνατού , νομίζω ότι το πέτυχα. Και η δική σου επιλογή για αυτή τη συνέντευξη μου το επιβεβαιώνει.

Υπάρχουν σήμερα «αλογόμυγες»;

Τώρα με σκοτώνεις. Να ξερες πόσο εύχομαι να υπάρχουν αλλά να ξερες επίσης  και πόσο αμφιβάλλω για αυτή την πιθανότητα. Σε μια εποχή όπου παγκόσμια χάνεται και ο ελάχιστος απόηχος του διαφωτισμού, ο εγωκεντρισμός σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο θεριεύει και  ολοκληρωτικές αντιλήψεις επικρατούν  φοβάμαι  ότι ρομαντικές αλογόμυγες δεν  μπορούν να υπάρξουν. Ίσως μια δραματική εξαθλίωση να τις ξαναγεννούσε, αλλά κάτι τέτοιο  προϋποθέτει ένα ζόφο που τον απεύχομαι.

Νίκο πως βλέπεις την σύγχρονη ελληνική λογοτεχνική σκηνή; Έχω μια άποψη πως δεν κυκλοφορούν πολλά καλά βιβλία. Ισχύει ή δεν είμαι καλά ενημερωμένος;

Έχεις δίκιο, κυκλοφορούν ελάχιστα καλά βιβλία. Αυτό δεν σημαίνει υποχρεωτικά ότι δεν υπάρχουν συγγραφείς που θα μπορούσαν να  δώσουν ένα βιβλίο με ψυχή, με πρωτοτυπία σε περιεχόμενο και ύφος. Πιστεύω ότι υπάρχουν. Όμως από τη μια η εμπορική επιλογή των εκδοτών για σπρώξιμο των ευπώλητων αναγνωσμάτων κομμωτηρίου και από την άλλη η έλλειψη αισθητικής και περιεχομένου των ανθρώπων  που καθοδηγούν τις προτιμήσεις, κάνουν δύσκολη την έκδοση και κυρίως την προβολή αξιόλογων προσπαθειών. Έχοντας την εμπειρία των τριών βιβλίων μου που έχουν εκδοθεί, και με την μικρή ενασχόληση μου με τον χώρο θα σου πω το εξής. Γνωρίζω προσωπικά καμιά δεκαριά άτομα που έχουν εκδώσει βιβλία σε διάφορους εκδοτικούς οίκους, μόνο όποιων  έσπρωξαν είτε ο εκδότης, είτε κάποια λόμπι έχουν ακουστεί τα βιβλία. Και κατά τη δική μου εκτίμηση, δεν έχουν ακουστεί αυτά που άξιζαν περισσότερο.

Ποιος είναι ο αγαπημένος σου ξένος και ποιος Έλληνας συγγραφέας;

Αφού λες ο αγαπημένος και όχι ο καλύτερος, σχετικά εύκολα απαντώ. Αγαπημένος Έλληνας είναι ο Εμπειρίκος και ξένος ο Χάξλευ. 

Ποια είναι τα πέντε πιο αγαπημένα σου βιβλία, αυτά που θα έπαιρνες αν έπρεπε να περάσεις την υπόλοιπη ζωή σου με αυτά σε ένα ξερονήσι;

Κοίτα για το ξερονήσι θα προτιμούσα μια εγκυκλοπαίδεια, ίσως του Ηλίου με την οποία μεγάλωσα. Πέντε όμως  από τα αγαπημένα μου βιβλία είναι: 1. «Οι αόρατες πόλεις»  του Ίταλο Καλβίνο, 2. «Ο γενναίος νέος κόσμος»  του Άλντους Χάξλευ 3. «Να έχεις η να είσαι» του Έριχ Φρομ 4. «Η χαμένη άνοιξη» του Στρατή Τσίρκα  5. «Ο Προμηθέας δεσμώτης»  του Αισχύλου. Και ασφαλώς αδικώ καμμιά δεκαριά άλλα.

Γνωρίζω ότι έχεις αρκετά καλή ιστορική μόρφωση αλλά και πολιτική και κοινωνική άποψη. Όλα αυτά είναι έντονα στα γραπτά σου. Θεωρείς ότι είναι απαραίτητα στοιχεία για ένα συγγραφέα ή το συναίσθημα αρκεί για να γράψει κανείς ένα καλό βιβλίο;

Όχι δεν πιστεύω στην χρησιμότητα της στείρας γνώσης. Απαραίτητα στοιχεία, κατ’ εμέ,  είναι να έχεις ανοιχτά τα μάτια της ψυχής, να θυμάσαι τις μυρωδιές από αυτά που αγάπησες, να έχεις ταξιδέψει στους ήχους μιας άγνωστης μουσικής, να έχεις νοσταλγήσει τόπους και καταστάσεις που ίσως και να μην υπήρξαν ποτέ , να μην νομίζεις ότι είσαι αυθεντία και να κατέχεις  τη γλώσσα με την οποία θα θελήσεις να καταγράψεις το πόνημα σου.  Εμένα αυτά μου φτάνουν για να μου αρέσει ένα βιβλίο.

Δώσε μας μια ιδέα από το τι ετοιμάζεις για το μέλλον

Δεν έχω ιδέα. Δεν προγραμματίζω πλέον τίποτα, μιας και όποιος το κάνει , αν στήσει αυτί θα ακούσει ένα γέλιο από εκεί πάνω. Έχω μια δυο ιδέες , αλλά το αν θα ολοκληρωθούν εξαρτάται από το αν θα αποφασίσω να δουλέψω σε βάθος και με υπομονή, μιας και αυτά που έχω εκδώσει μέχρι τώρα είναι λακωνικά και απλά λένε μια ιστορία, έτσι όπως θα την έλεγα σε ένα φίλο χωρίς φιοριτούρες και σάλτσες. Λέω λοιπόν, αν υπάρξει επόμενο, να είναι πιανούμενο και όχι σφηνάκι, αλλά πάλι, ποτέ δεν ξέρεις πως μπορεί να μου τη δώσει. Πάντως τρία  διηγήματα μου θα κυκλοφορήσουν σύντομα σε μια ομαδική προσπάθεια που γεννήθηκε από μια διαδικτυακή ομάδα, και αυτό απαντάει, με θετικό πρόσημο, και σε ένα προηγούμενο ερώτημα σου.   

Νίκο σε ευχαριστώ πολύ που με τίμησες με αυτή την κουβέντα. Θέλω να κλείσουμε με ένα σχόλιο σου για την κατάσταση που επικρατεί στην χώρα μας.

Εγώ σε ευχαριστώ για το χρόνο σου. Επειδή θέλω να αποφεύγω την αρνητική σκέψη, για την κατάσταση που επικρατεί γύρω μας να πω ότι ίσως η ελπίδα να βρίσκεται στην δημιουργία μεγαλύτερης κλίμακας προβλημάτων, στο παγκόσμιο σύστημα, με τρόπο που να υποχρεώνει  τους ρυθμιστές της τύχης μας, να θυσιάσουν το έλασσον συμφέρον  τους στη σωτηρία του μείζονος κεκτημένου τους.